“Ik laat je een schilder zien die droomt en die schildert uit de verbeelding en ik begon met te beweren dat het kenmerkende van de Hollanders is dat ze niets bedenken, dat ze verbeelding noch fantasie hebben. Ben ik onlogisch? Neen, Rembrandt heeft niets bedacht en die engel en die merkwaardige Christus, dat komt omdat hij ze kende, ze daar voelde.”
“Ik zou mannen of vrouwen willen schilderen met iets van dat eeuwige, waarvan de nimbus vroeger het symbool was en dat wij proberen te bereiken door de schittering zelf, door de trilling van onze kleuren.”
“De een houdt van Rembrandt – die weet heus wel dat er een God bestaat. De ander verdiept zich in de geschiedenis van de Franse revolutie – die zal ook niet ongelovig zijn; hij zal zien dat er ook in de grote dingen een soevereine macht schuilt die zich manifesteert. Weer een ander heeft slechts korte tijd de gratis lessen bijgewoond aan de grote ‘universiteit der droefenis’, heeft gelet op de dingen die hij met zijn ogen ziet en met zijn oren hoort, en heeft daarover nagedacht. Die zal uiteindelijk geloven en hij leert er wellicht meer van dan hij kan zeggen. Wie probeert de essentie te begrijpen van wat de grote kunstenaars, de serieuze meesters in hun meesterwerken zeggen, zal daarin God vinden.”
“Alleen Christus heeft, als enige onder de filosofen het eeuwige leven, de oneindigheid van de tijd, de nietigheid van de dood, de noodzaak en de zin van sereniteit en toewijding, tot de belangrijkste zekerheid bestempeld. (…) Daarom is hij als kunstenaar groter dan alle andere kunstenaars. Hij versmaadt marmer, klei en verf, maar werkt in levend vlees. De ongeëvenaarde kunstenaar Christus maakte geen standbeelden, schilderijen of boeken, maar levende mensen, onsterfelijken.”
“Ik schilder liever de ogen van mensen dan kathedralen.”
“Als je zo buiten loopt in de natuur en je ziet wat moois, waarvan je een opstopper krijgt, dan kan je je handen niet thuis houden en moet je wel schilderen.”
Van Gogh wilde voordat hij schilder werd, evangelist worden en hij heeft ook een aantal preken geschreven. Dit is een fragment uit een van die preken:
“En wanneer ieder van ons weer terugkeert naar de dingen van alledag en de dagelijkse plichten, laten wij dan niet vergeten dat de dingen niet zijn wat ze lijken te zijn, dat God ons door de dingen van het dagelijks leven hogere zaken leert, dat ons leven een pelgrimstocht is en dat wij vreemdelingen zijn op aarde. Maar dat wij een God en een Vader hebben, “die vreemdelingen beschermt”.” (Psalm 146:9)
“Grote kunstenaars steken altijd af naar de diepte, dat moeten ook wij doen, indien wij willen vangen en als het somtijds gebeurt, dat wij de gehele nacht arbeiden en niets vangen, dan is het goed om het toch nog niet op te geven, maar “in de morgenstond nogmaals het net uit te werpen”.” (Lucas 5: 1-11)
Gelyck de zonnebloem haer oogen
uit minne draeit naer ’s hemels bogen,
en volght met haer gezicht
het al verquickend licht,
de zon, die ’t al zijn verwe geeft,
en daer geboomte en plant bij leeft;
zoo volght de Schilderkunst,
uit aengebore gunst,
ontstoocken van een heiligh vuur,
de schoonheit van Natuur.
‘“Hemel en aarde zullen vergaan, maar mijn woorden zullen niet vergaan.” (Marcus 13:1,2,31) Die gesproken woorden, die hij zich niet eens verwaardigde op te schrijven, vormen een van de hoogtepunten van wat bereikt is in de kunst. Pure scheppingskracht. (…) Deze gedachten, beste vriend Bernard, verheffen ons boven de kunst zelf. Zij gunnen ons een blik op de kunst van het léven scheppen, de kunst van onsterfelijk levend te zijn.’
“Ik geloof meer en meer dat we God niet moeten beoordelen naar deze wereld, want dat is een studie van hem die slecht gelukt is. Wat wil je, als je de kunstenaar graag mag, dan heb je op zijn mislukte studies niet zoveel aan te merken, dan houd je je mond. Maar je hebt wel het recht iets beters te eisen. (…) Wat de legende ons vertelt van onze lieve Heer, is dat hij op zijn studie van de wereld toch enorm zijn best heeft gedaan. Ik ben geneigd te geloven dat de legende op waarheid berust, maar dan is de studie wel op tal van manieren verknoeid. Alleen grote meesters kunnen zulke misslagen begaan; dat is wellicht de grootste troost, want dan heb je reden om te hopen dat dezelfde scheppende hand zich nog eens revancheert.”
De 360-graden experience Van Gogh en Rembrandt in Amsterdam is van maandag t/m zaterdag te bezoeken in de Noorderkerk in Amsterdam.
Zeker een aanrader!
